Skąd wziął się kult Serca Jezusowego?

Czerwiec to miesiąc szczególnie poświęcony kultowi Najświętszego Serca Jezusowego. Początki tego kultu sięgają średniowiecza i zawdzięczamy je świętym: Mechtyldzie, jej siostrze Gertrudzie oraz Małgorzacie z Kortony. Żyjąca w XIII wieku święta Mechtylda nie tylko czule witała rano i żegnała wieczorem Serce Jezusowe, ale także otrzymała je od Zbawiciela na znak zawartego z nią przymierza i spoczywała w tym Sercu. W ikonografii tej świętej pojawia się gorejące serce, pod którym między innymi objawił się jej Jezus Chrystus (pierwsze z objawień miało miejsce w 1281 roku).

Na zasługi świętej Mechtyldy w szerzeniu kultu Serca Jezusowego wskazuje łacińskie motto: In corde Gertrudis invenietis Me („W sercu Gertrudy znajdziecie Mnie”). Takimi słowami prawdopodobnie zwrócił się do niej Zbawiciel. Podobnym przywilejem od Boga jak święta Mechtylda, cieszyła się także święta Gertruda (XIII-XIV wiek), autorka poematu Poseł Bożej pobożności o miłości Boga do duszy i duszy do Boga, mającej swoje źródło w Najświętszym Sercu Syna Bożego. Do świętej Gertrudy Jezus Chrystus powiedział:

„Umieściłem cię przeto przy otworze do Najświętszego Serca, byś tym łatwiej mogła zakosztować jego słodyczy i pociechy, którymi miłość Boża w swej odwiecznej łaskawości aż kipi dla wszystkich tych, którzy ich pragną”. Natomiast święta Małgorzata z Kortony (XIII wiek) ujrzała serce Jezusa Chrystusa w otwartej ranie Jego boku.

Średniowiecze znane jest również z innych świętych i błogosławionych, którzy szczególną czcią darzyli Najświętsze Serce Jezusowe. Do ich grona należała na przykład święta Ludgarda (XII-XIII wiek), która zapragnęła Serca Zbawiciela, a święta Katarzyna ze Sieny (XIV wiek) zamieniła się sercami z Jezusem Chrystusem w mistycznych zaślubinach. Wielkimi czcicielami Serca Jezusowego byli także święci: Antoni z Padwy (XII-XIII wiek) i Bonawentura (XIII wiek), dostrzegający miłość Boga w oddaniu przez Niego Serca człowiekowi. Prawdopodobnie to święty Anzelm (XI-XII wiek) jako pierwszy pisał o Sercu Jezusowym: „Jezus okazuje się słodkim w Ranie swego boku. Rana ta bowiem odsłoniła nam bogactwa Jego dobroci, miłości Jego Serca”, natomiast święty Bernardyn ze Sieny (XIV-XV wiek) zachęcał: „Zbliżmy się zatem do Jego Serca, Serca głębokiego, tajemniczego […], które tak wielką płonie ku nam miłością”. Błogosławiona Krystyna ze Stommein (XIII-XIV wiek) w następujący sposób modliła się do Odkupiciela: „Panie Jezu, błagam Cię, przez Twoje Najsłodsze Serce, starte z miłości ku nam, jeżeli to jest Twoją wolą, by złe duchy zadały mi śmierć, to przyjmij w pokoju uciśnione i strwożone moje serce i strzeż go litościwie w Twoim Najsłodszym Sercu”. Rodzimą czcicielką Serca Jezusowego w epoce średniowiecza była chociażby błogosławiona Dorota z Mątowów (XIV wiek). Tę błogosławioną, uchodzącą za pierwszą w Polsce powiernicę Serca Jezusowego, Zbawiciel obdarzył łaską mistycznej „zamiany serc”, a w czasie Mszy świętej w Gdańsku tak powiedział do niej: „Ukazałem ci Serce moje błogosławione i mój otwarty bok, byś na przyszłość wiedziała, gdzie szukać mego Serca i jak je ranić miłością”.

Miesiąc czerwiec jest miesiącem Serca Jezusowego; szczególnym orędownikiem tej formy kultu był papież Leon XIII (+ 1903) i jego następcy. Często spotyka się także wizerunki Serca Jezusowego: w postaci medalików, obrazków, obrazów ściennych, figur. Liczne są także świątynie poświęcone Sercu Jezusa – w samej Polsce jest ich ok. 400. Wiele narodów i państw poświęciło się Sercu Pana Jezusa, m.in. Ekwador, Kolumbia, Belgia, Hiszpania, Francja, Meksyk, Polska. Istnieją też zakony pod nazwą Serca Jezusowego – m.in. sercanki, siostry Sacre Coeur, siostry urszulanki Serca Jezusa Konającego.

Pierwsze litanie do Najświętszego Serca Jezusowego powstały w XVII wieku. Obecna pochodzi z wieku XIX. Jej początek miał miejsce w klasztorze francuskich wizytek. Zatwierdził ją do odmawiania publicznego papież Leon XIII 2 kwietnia 1889 roku. On też dołączył do litanii akt poświęcenia rodzaju ludzkiego Najświętszemu Sercu Jezusowemu. Papież Pius XI dodał akt wynagrodzenia Sercu Jezusowemu, który nakazał odmawiać co roku w uroczystość Serca Jezusowego.

Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa

Kyrie, elejson. Chryste, elejson. Kyrie, elejson.
Chryste, usłysz nas. Chryste, wysłuchaj nas.

Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami.
Synu, Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nad nami.
Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nad nami.
Święta Trójco, Jedyny Boże, zmiłuj się nad nami.

Serce Jezusa, Syna Ojca Przedwiecznego, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, w łonie Matki Dziewicy przez Ducha Świętego utworzone, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, ze Słowem Bożym istotowo zjednoczone, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, nieskończonego majestatu, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, świątynio Boga, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, przybytku Najwyższego, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, domie Boży i bramo niebios, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, gorejące ognisko miłości, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, sprawiedliwości i miłości skarbnico, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, dobroci i miłości pełne, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, cnót wszelkich bezdenna głębino, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, wszelkiej chwały najgodniejsze, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, królu i zjednoczenie serc wszystkich, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, w którym są wszystkie skarby mądrości i umiejętności, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, w którym mieszka cała pełnia Bóstwa, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, w którym sobie Ojciec bardzo upodobał, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, z którego pełni wszyscyśmy otrzymali, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, odwieczne upragnienie świata, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, cierpliwe i wielkiego miłosierdzia, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, hojne dla wszystkich, którzy Cię wzywają, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, źródło życia i świętości, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, przebłaganie za grzechy nasze, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, zelżywością napełnione, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, dla nieprawości naszych starte, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, aż do śmierci posłuszne, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, włócznią przebite, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, źródło wszelkiej pociechy, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, życie i zmartwychwstanie nasze, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, pokoju i pojednanie nasze, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, krwawa ofiaro grzeszników, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, zbawienie ufających Tobie, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, nadziejo w Tobie umierających, zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, rozkoszy wszystkich Świętych, zmiłuj się nad nami.

Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.

K. Jezu cichy i pokornego serca.
W. Uczyń serca nasze według Serca Twego.

Módlmy się. Wszechmogący, wieczny Boże, wejrzyj na Serce najmilszego Syna swego i na chwałę, i zadośćuczynienie, jakie w imieniu grzeszników Ci składa, † daj się przebłagać tym, którzy żebrzą Twojego miłosierdzia, * i racz udzielić przebaczenia w imię tegoż Syna swego, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.

za: Misyjne.pl, brewiarz.pl