Czym jest świadomość i jak to działa?
Świadomość wyraża decyzję pójścia do sklepu w języku symbolicznym, a mózg, posługując się systemem niedostępnym bezpośredniemu nadzorowi świadomości, wykonuje równolegle nieskończoną ilość zadań, abyśmy mogli faktycznie znaleźć się w tymże sklepie.
Istnieje wiele teorii opisujących, czym jest świadomość. Jedną z nich jest teoria opisująca świadomość w kategoriach komputerowej pamięci operacyjnej. Mówiliśmy już wcześniej na temat analogii umysłu/mózgu oraz komputera:
Hardware i software w twojej głowie [Metafora komputera – część 1]
Pamięć operacyjna przechowuje kilka najświeższych informacji, przetwarza je, porównuje z innymi oraz ustala wzajemne związki. Pamięć operacyjna ma charakter pamięci krótkotrwałej i jest ograniczona w swojej pracy – jak sugerują badania – do jednoczesnego opracowywania siedmiu jednostek informacji. Pamięć operacyjna jest oparta na pewnego rodzaju pracy równoległych buforów dostrojonych do różnego rodzaju informacji oraz modalności zmysłowych (obraz, dźwięk, zapach). Jest ona oczywiście połączona z pamięcią długotrwałą, z której może wydobywać odpowiednie informacje w celu opracowywania aktualnie zajmujących ją problemów.
Zasadniczo w pamięci operacyjnej znajduje się to, o czym właśnie myślimy oraz to na co zwracamy uwagę poprzez kanały zmysłowe. Strukturalnie pamięć operacyjna związana jest z przednią częścią płatów kory czołowej mózgu, a szczególnie jej bocznymi częściami, co pokazały już niektóre badania. Na przykład w wypadku spostrzegania wzrokowego kora przedczołowa otrzymuje informacje od kory wzrokowej (droga oddolna) o tym, co „widzą oczy”; następnie kora przedczołowa, rozpoznając przedmiot widziany, wysyła informacje zwrotne do kory wzrokowej (droga odgórna) wskazując, na jakie szczegóły widzianego przedmiotu ma zwrócić uwagę w celu pełnego jego rozpoznania.
Można powiedzieć, iż świadomość w ogóle to świadomość tego, co znajduje się aktualnie w pamięci operacyjnej. Mówiąc filozoficznie, znajduje się w niej konkretne doświadczenie połączone z umysłową reprezentacją siebie jako przeżywającego je podmiotu. Inaczej rzecz ujmując powiemy, że świadomość to skupiona uwaga, być może jest rodzajem kierowniczej siły odniesionej do kory przedczołowej mózgu.
Pamięć operacyjna działa na zasadzie procesora szeregowego, w którym mieści się tylko ograniczona liczba informacji (w sekwencji jedna po drugiej), która jest wyrażona w języku symbolicznym. Jest ona jakby świadomym efektem wielu innych procesów, które, ponieważ nie zachodzą w języku symbolicznym, nie są też dostępne bezpośrednio świadomości. Z kolei procesy nieświadome zachodzą równolegle na wielu odcinkach, a pamięć operacyjna (świadomość) rejestruje tylko ich efekt końcowy.
W ten właśnie sposób mózg zarządza układem mięśniowo-kostnym nadzorując ruchy naszego ciała. Świadomość wyraża decyzję pójścia do sklepu w języku symbolicznym, a mózg, posługując się systemem niedostępnym bezpośredniemu nadzorowi świadomości, wykonuje równolegle nieskończoną ilość zadań, abyśmy mogli faktycznie znaleźć się w tymże sklepie.
Mózg jak procesor? Podobieństwa i różnice [Metafora komputera – część 3]
Podsumowując należy stwierdzić, iż pamięć operacyjna jest bez wątpienia ważnym aspektem świadomości jako takiej, ale nie wydaje się, aby ją całkowicie wyczerpywała. Subiektywne poczucie świadomości, świadomość fenomenologiczna mojego konkretnego „ja”, nie da się wyrazić językiem procesów komputerowych tj. ciągiem liczbowym. Owszem, uzyskujemy dzięki analogii komputerowej lepsze zrozumienie, na jakich mechanizmach opiera się świadomość, ale do zrozumienia samej świadomości pozostaje jeszcze daleka droga.
