Katolik vs kara śmierci

Ochrona życia

Pewnie pierwsze, co się nam kojarzy, to przykazanie „Nie zabijaj”. Jest to bardzo słuszna intuicja. Już Stary Testament bardzo szeroko omawia problem kary śmierci. Z jednej strony możemy znaleźć teksty, które sugerują karanie śmiercią. „Przeto zachowujcie szabat, który winien być dla was świętością. I ktokolwiek by go znieważył, będzie ukarany śmiercią” (Wj 31,14) czy „Ktokolwiek złorzeczy ojcu albo matce, będzie ukarany śmiercią: złorzeczył ojcu lub matce, ściągnął śmierć na siebie. Ktokolwiek cudzołoży z żoną bliźniego, będzie ukarany śmiercią i cudzołożnik i cudzołożnica. Ktokolwiek obcuje cieleśnie z żoną swojego ojca, odsłania nagość ojca: będą ukarani śmiercią oboje, sami tę śmierć na siebie ściągnęli” (por. Kpł 20, 9-18). W tak restrykcyjnych zapisach chodziło o to, by pozostać wiernym Prawu – wiernym Przymierzu z Bogiem. Autor natchniony pokazywał też, że zerwanie tego Przymierza i wybieranie zła, wybieranie grzechu jest drogą ku śmierci.

Z drugiej strony już Stary Testament pokazuje nam, że Bóg staje w obronie życia i jest jego Dawcą. Bóg stanął w obronie Kaina, który był przecież pierwszym mordercą. „Ktokolwiek by zabił Kaina, siedmiokrotną pomstę poniesie” (Rdz 4, 15). Oprócz tego Bóg pokazuje Siebie jako miłosiernego i litościwego, cierpliwego, bogatego w łaskę i wierność (por. Wj 34, 6). Jeśli sięgniemy do Nowego Testamentu, temat kary śmierci czytamy w perspektywie krzyża Chrystusa. Ponadto z Ewangelii dowiadujemy się, by nie odpowiadać złem na zło, przemocą na przemoc. Naszą odpowiedzią ma być zawsze miłość, błogosławieństwo, modlitwa. Jezus staje w obronie kobiety, którą pochwycono na cudzołóstwie. Bez wątpienia Pismo Święte pokazuje nam, że Bóg jest Bogiem życia, a nie śmierci. Jeśli połączymy to z niezbywalną godnością osoby ludzkiej, jasne staje się, że ochrona życia – każdego życia – jest priorytetem.

Czy samobójca może zostać zbawiony?

Kara śmierci w przepisach prawa państwowego

Ideą kary śmierci w państwie miała być obrona obywateli przed niebezpieczeństwem, przed bandytą czy terrorystą. Chodziło o ochronę dobra wspólnego – dobra społeczeństwa przed jakimś napastnikiem, którego nie dało się w inny sposób unieszkodliwić. Obowiązkiem rządzących jest troska o obywateli i takie wymierzanie kary, które jest sprawiedliwe – adekwatne do ciężaru przestępstwa. Równocześnie warto pamiętać, że kara ma swoje cele, w tym również cele wychowawcze i resocjalizacyjne. Celem kary jest także naprawienie nieporządku, który został wywołany przez przestępstwo. Kara może mieć wartość zadośćuczynienia i leczenia – chodzi o to, by ten, kto jest winny, mógł się poprawić.

Dawniej, gdy państwo nie dysponowało stosownymi środkami, które mogły ochronić porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli, niekiedy stosowało środki ostateczne, jakim była właśnie kara śmierci. Jednak już Jan Paweł II w encyklice „Evangelium vitae” stwierdzał, że coraz częściej zgłasza się postulat ograniczenia albo wręcz całkowitego zniesienia kary śmierci (por. EV 56).

Grzech. Czym jest i kiedy trzeba iść do spowiedzi?

Nowy zapis w Katechizmie

Kilka lat temu papież Franciszek zmienił zapis w Katechizmie Kościoła Katolickiego odnośnie do kary śmierci. Obecnie znajduje się tam stwierdzenie: „Kościół w świetle Ewangelii naucza, że kara śmierci jest niedopuszczalna, ponieważ jest zamachem na nienaruszalność i godność osoby, i z determinacją angażuje się na rzecz jej zniesienia na całym świecie” (KKK 2267). Franciszek zwrócił uwagę, że nie jest to zmiana wcześniejszego nauczania, ale pewien rozwój, który łączy się również z tym, że absolutna konieczność usunięcia napastnika jest bardzo rzadka. Co więcej w tym numerze znajduje się fundamentalne dla nas zdanie: „Dziś coraz bardziej umacnia się świadomość, że osoba nie traci swej godności nawet po popełnieniu najcięższych przestępstw”.

I przy tym warto się zatrzymać w bardzo osobistej refleksji. Może dobrze jest wziąć to na temat do modlitwy i rachunku sumienia.

Prosty rachunek sumienia. Te pytania zadawaj sobie codziennie

Pytania do refleksji

• Czy mamy świadomość, że nikt nie traci swojej godności, nawet jeśli popełnił najgorszą zbrodnię, jaka przyjdzie nam do głowy?
• Czy mamy w sobie zgodę, że Bóg chce kochać również tego przestępcę?
• Czy pozwalamy Bogu kochać aż tak?
• Czy pamiętamy o tym, że Bóg pragnie zbawienia wszystkich – bez wyjątku?
• Czy wierzymy, że zbawcze dzieło Jezusa – Jego męka, śmierć i zmartwychwstanie – obejmują każdego człowieka?

Podobnych pytań można jeszcze mnożyć. I serdecznie do tego zachęcam. Sprawca ma być oczywiście sprawiedliwie osądzony i ponieść karę, odpowiedzieć za wyrządzone zło. Zniesienie kary śmierci nie oznacza pobłażliwości. Nikt z nas nie ma jednak władzy odmówić żadnemu człowiekowi prawa do życia. I czasem jest to dla nas skandalem, bo… miłosierdzie Boże jest skandalem.

Co zatem zrobić z gniewem, który pojawia się, kiedy dowiadujemy się o jakiejś zbrodni? Co zrobić z tym słusznym oburzeniem? Przede wszystkim rozeznać to z Bogiem. Ta złość może stać się energią, z której powstanie wiele dobra. Kreatywność Ducha Świętego nie ma w tym (ani w żadnym innym) zakresie granic. Pozwólmy się Mu zaskoczyć.