Świadomość jest tylko moja

Dla Johna Searle’a świadomość stanowi wyższą cechę mózgowych procesów neuronalnych, charakteryzujących się wewnętrznością oraz subiektywizmem. Najważniejszą cechą świadomości jest jej subiektywność, którą rozumie jako dostępność pierwszoosobową. Nie chodzi mu o podtrzymywanie Kartezjańskiego podziału na świat oraz podmiot, ale raczej o podkreślenie faktu, że pewne doświadczenia nie są dostępne bezpośrednio innemu człowiekowi (podmiotowi). W obserwacji pierwsza osoba nie jest nigdy trzecią osobą i istnieje szczególna relacja pomiędzy mną a moimi stanami świadomości.

Świadomość – czym jest i gdzie znajduje się w mózgu?

Dla Searle’a na świadomość składają się stany (procesy, zdarzenia, etc.), które charakteryzują się subiektywnością oraz określoną jakością przeżyciową. Wszystkie stany świadome ukazują się jako część jednego pola świadomości. Stany te są subiektywne, ponieważ pojawiają się jedynie jako doświadczenie podmiotowe (moje); są dalej przypisane do jednego wielkiego stanu świadomości, aktualnego pola świadomości. Ze względu na swój charakter jakościowy stany te są nieraz nazywane qualiami. Choć w ujęciu naturalizmu biologicznego Searle’a świadomość jest produktem pracy mózgu, to z drugiej strony umysł potrafi wywierać też wpływ sprawczy na mózg przez swoje akty oraz obecne w nich treści (intencjonalne).

Istota leży w centrum

Świadomość można opisywać także za pomocą terminologii Gestalt. W takiej optyce jest to widzenie figury na tle tła albo centrum na tle peryferii. Wszystko, co znajduje się w centrum, jest stanem świadomym. Innymi słowy, wszystko to, na co skierowana jest uwaga człowieka, uzyskuje status treści świadomej.

Dusza źródłem życia

Poczucie tożsamości – „ja” to ja

Świadomości przypisuje się też poczucie tożsamości oraz ciągłości istnienia jednej osoby, która nie wątpi w to, że jest tą samą osobą, gdy budzi się ze snu. Można też mówić o świadomości poszczególnych modalności zmysłowych, czyli o świadomości wzrokowej, słuchowej, czuciowej itp. W świadomości rodzą się także uczucia. Pełni ona też rolę czynnika łączącego cały zespół danych zmysłowych oraz doświadczeń wewnętrznych zarówno w ich aspekcie temporalnym (następstwo czasowe), jak i funkcjonalnym (różne poziomy oraz dane), równoczesnym i hierarchicznym. Świadomość nie jest wynikiem pracy pojedynczych neuronów ani ich zespołu, tzn. neurony – jako takie – nie posiadają świadomości ani przekonań.

Duch czy ciało? A może duch i ciało? Czyli o tym, jak rozumiemy

Świadomość, a etyka

Wszystkie akty świadome mogą być oceniane w świetle etyki jako dobre albo złe, słuszne, trafne, prawdziwe, czy sprawiedliwe. W procesach sądowych udowodnienie braku świadomości popełnianych czynów równa się zniesieniu kary za nie. Jest to zatem bardzo ważna funkcja w życiu człowieka, która pociąga za sobą rozliczne konsekwencje.